در سالهای اخیر، دنیای روانشناسی شاهد شکوفایی رویکردهای درمانی متعددی بوده است. هر کدام از این رویکردها با نگاهی منحصر به فرد، تلاش میکنند افراد را در مسیر بهبودی و تحول یاری رسانند. در این میان، «طرحواره درمانی» جایگاه ویژهای یافته و توجه بسیاری از متخصصان و مراجعان را به خود جلب کرده است. اما شاید این پرسش برای شما مطرح باشد که در حقیقت طرحواره درمانی چیست و چه تفاوتی با سایر رویکردهای درمانی دارد؟ در این مقاله، همراه ما باشید تا به سفری به ژرفای دنیای طرحواره درمانی برویم و ضمن آشنایی با ماهیت آن، تفاوتهایش با دیگر رویکردهای شناختهشده را بررسی کنیم.
طرحواره درمانی چیست؟
طرحواره درمانی، فرزند خلف «شناختدرمانی» محسوب میشود که توسط دکتر جفری یانگ در دهه 1980 میلادی پایهگذاری شد. این رویکرد بر این باور است که الگوهای ذهنی عمیق و ناسازگاری به نام «طرحواره» که عمدتا در دوران کودکی شکل میگیرند، میتوانند بر احساسات، افکار و رفتارهای ما در بزرگسالی تأثیر بسزایی داشته باشند. این طرحوارهها، مانند لنزهایی عمل میکنند که از طریق آنها به جهان و خودمان نگاه میکنیم و چنانچه ناسازگار باشند، میتوانند منجر به بروز مشکلات و چالشهای مختلفی شوند.
طرحوارههای ناسازگار چه مشکلاتی ایجاد میکنند؟
طرحوارههای ناسازگار میتوانند طیف وسیعی از مسائل را به دنبال داشته باشند، از جمله:
- احساسات منفی مزمن: مانند افسردگی، اضطراب، خشم و گناه
- مشکلات در روابط: دشواری در ایجاد و حفظ روابط سالم
- مشکلات رفتاری: سوء مصرف مواد، خودآزاری، پرخوری عصبی و ...
- احساس بیارزشی و عزت نفس پایین
- مشکلات در تصمیمگیری
طرحواره درمانی چگونه عمل میکند؟
هدف اصلی طرحواره درمانی، شناسایی و تغییر این طرحوارههای ناسازگار است. درمانگر به مراجع کمک میکند تا:
- طرحوارههای خود را شناسایی کند: درک کند که چه الگوهای ذهنیای دارد و چگونه بر او تأثیر میگذارند.
- منشأ شکلگیری طرحوارهها را بررسی کند: به تجربیات دوران کودکی خود بپردازد و بفهمد که چگونه این تجربیات بر شکلگیری طرحوارهها اثرگذاشتهاند.
- مهارتهای مقابلهای سالم بیاموزد: یاد بگیرد که با احساسات و افکار ناشی از طرحوارههای ناسازگار به شیوهای سالمتر برخورد کند.
- جنبههای سالم شخصیت خود را تقویت کند: با پرورش نقاط قوت و توانمندیهای خود، عزت نفس و اعتماد به نفس را افزایش دهد.
تفاوت طرحواره درمانی با سایر رویکردها چیست؟
حال که با ماهیت اصلی طرحواره درمانی آشنا شدیم، نوبت به بررسی تفاوتهای آن با سایر رویکردهای شناختهشده میرسد:
طرحواره درمانی در مقایسه با شناختدرمانی:
- تمرکز عمیقتر بر «طرحوارهها» به عنوان الگوهای عمیقتر نسبت به افکار و باورهای سطحی مورد توجه در شناختدرمانی.
- تأکید بر تجربیات اولیه زندگی و تأثیر آنها بر شکلگیری طرحوارهها.
- استفاده از تکنیکهای متنوعتر، از جمله تصویرسازی ذهنی، بازپرویجسازی و گفتگوی صندلی خالی.
طرحواره درمانی در مقایسه با روانکاوی:
- رویکرد فعالتر و مشارکتیتر درمانگر در مقایسه با رویکرد تحلیلگرانهتر روانکاوی.
- تأکید بر تغییر رفتار و علائم در کنار تحلیل ناخودآگاه.
- کوتاهمدتتر بودن معمولاً جلسات درمانی (نسبت به روش سنتی روانکاوی که ممکن است سالها به طول انجامد).
طرحواره درمانی در مقایسه با سایر رویکردها:
- یکپارچهسازی مفاهیم و تکنیکهای از سایر رویکردها از جمله رفتارگرایی، گشتالتدرمانی و نظریه دلبستگی.
- تأکید بر همدلی و ایجاد رابطه درمانی قوی و حمایتی بین درمانگر و مراجع.
اگر به دنبال یافتن راه حلی مؤثر برای چالشهای عاطفی و رفتاری خود هستید، طرحواره درمانی میتواند گزینهای ایدهآل باشد. با کمک یک متخصص مجرب در این زمینه، میتوانید به سفری شگفتانگیز در اعماق ذهن خود بشتابید و دریچهای نو به سوی دنیایی سرشار از آرامش و رضایت بگشایید. یکی از برترین افراد در این زمینه که بهترین خدمات را به شما ارائه میدهد، خانم مریم خانی اوشانی است.